Notariusz to przedstawiciel zawodów prawniczych specjalizujący się w określonych kwestiach prawnych i uprawniony do wykonywania czynności w ich zakresie. Ze względu na zakres ich zadań i obowiązków notariusze odgrywają ważną rolę w stosowaniu prawa w 22 państwach członkowskich, w których porządek prawny jest oparty na prawie rzymskim. W unijnych systemach prawnych wywodzących się z common law również występuje zawód notariusza, którego działalność obejmuje szeroki zakres czynności prawnych i którego uprawnienia są wykonywane zazwyczaj w odniesieniu do aktów i instrumentów prawnych, które będą wykorzystane w sądach zagranicznych. Notariusze odgrywają istotną rolę w handlu międzynarodowym i krajowym.

Do ich zadań należy w szczególności:

• sporządzanie prywatnych umów oraz doradzanie stronom, przy czym zobowiązani są do równego traktowania każdej z nich. Sporządzając dokumenty urzędowe, notariusz odpowiada za ich zgodność z prawem, oraz za treść porad, których udziela. Notariusz ma obowiązek informowania stron o skutkach zaciąganych przez nie zobowiązań;
• wykonywanie postanowień sporządzonych przez siebie aktów notarialnych. Akt notarialny może być następnie zarejestrowany bezpośrednio w urzędowych rejestrach bądź, jeśli jedna ze stron nie wykonuje swoich zobowiązań, poddany egzekucji bez uprzedniego podjęcia czynności przez sąd;
• odgrywanie roli rozjemcy, który, działając bezstronnie i przestrzegając ściśle litery prawa, umożliwia stronom osiągnięcie porozumienia akceptowalnego dla obydwu stron.

Notariusze są urzędnikami publicznymi – państwo powierza im pewien zakres władzy publicznej, aby mogli wypełniać misję służby publicznej, wykonując swe funkcje w ramach niezależnego zawodu. Notariuszy wiąże tajemnica zawodowa.

Warunki powołania notariusza przypominają warunki powołania na stanowisko sędziowskie. Notariusz jest niezawisły, nieusuwalny i bezstronny, a jego czynności są wiążące i podlegają egzekucji. Nadzór nad działalnością notariuszy sprawuje Ministerstwo Sprawiedliwości.

W 22 państwach Unii Europejskiej, których systemy prawne opierają się na prawie rzymskim, usługi na rzecz obywateli świadczy około 35 000 notariuszy.