Osoby wykonujące ten zawód reprezentuje na szczeblu unijnym Międzynarodowa Unia Komorników (International Union of Judicial Officers – UIHJ). Celem UIHJ jest reprezentowanie jej członków na forum organizacji międzynarodowych oraz zapewnienie współpracy z krajowymi organizacjami zawodowymi. Pracuje ona nad ulepszeniem krajowego prawa procesowego oraz traktatów międzynarodowych i stara się promować pomysły, projekty i inicjatywy pomocne w rozwoju oraz podnoszeniu niezależnego statusu komornika.
Komornik sądowy – funkcjonariusz publiczny (niebędący urzędnikiem państwowym), działający przy sądzie rejonowym, zajmujący się w zasadzie wykonywaniem rozstrzygnięć o roszczeniach cywilnych w drodze przymusu egzekucyjnego. Komornik wykonuje także inne czynności przekazane na podstawie odrębnych przepisów, m.in. przeprowadza spis inwentarza i sporządza (na zarządzenie sądu lub prokuratora) protokół stanu faktycznego przed wszczęciem procesu sądowego lub przed wydaniem orzeczenia. Podstawą prawną wykonywania zawodu komornika jest ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. o komornikach sądowych i egzekucji.
Komornicy wykonują swoje czynności w sposób przewidziany przez przepisy kodeksu postępowania cywilnego oraz ustawy o komornikach sądowych i egzekucji, pod nadzorem prezesa właściwego miejscowo sądu rejonowego. Przy wykonywaniu swoich czynności są niezawiśli i podlegają tylko ustawom, orzeczeniom sądowym oraz prezesowi sądu rejonowego, przy którym działają.
Komornikiem sądowym może być osoba spełniająca łącznie następujące warunki:
posiada obywatelstwo polskie;
ma pełną zdolność do czynności prawnych;
posiada nieposzlakowaną opinię;
nie była karana za przestępstwo lub przestępstwo skarbowe;
nie jest podejrzana o przestępstwo ścigane z oskarżenia publicznego lub przestępstwo skarbowe;
ukończyła wyższe studia prawnicze w Rzeczypospolitej Polskiej i uzyskała tytuł magistra prawa lub zagraniczne studia prawnicze uznane w Rzeczypospolitej Polskiej;
jest zdolna ze względu na stan zdrowia do pełnienia obowiązków komornika;
odbyła aplikację komorniczą;
złożyła egzamin komorniczy;
pracowała w charakterze asesora komorniczego co najmniej 2 lata;
ukończyła 26 lat.
Od wymagań określonych w pkt 8–10 zwolnieni są sędziowie, prokuratorzy, adwokaci, radcowie prawni, notariusze oraz osoby, które ukończyły aplikację sądową, prokuratorską, adwokacką, radcowską lub notarialną, a także osoby posiadające stopień naukowy doktora nauk prawnych.
Komornik jest powoływany przez Ministra Sprawiedliwości na wniosek zainteresowanego, złożony za pośrednictwem prezesa sądu apelacyjnego, w okręgu którego kandydat zamierza wykonywać swoje czynności. Przed powołaniem Minister Sprawiedliwości zasięga opinii samorządu komorniczego o zainteresowanym.
Minister Sprawiedliwości odwołuje komornika, jeżeli komornik:
zrezygnował z pełnienia swoich obowiązków,
z powodu choroby lub stanu zdrowia został uznany orzeczeniem komisji lekarskiej do spraw inwalidztwa i zatrudnienia za trwale niezdolnego do pełnienia obowiązków komornika lub bez uzasadnionej przyczyny odmówił poddania się takiemu badaniu, mimo zalecenia właściwej izby komorniczej,
ukończył 70 rok życia,
został pozbawiony prawomocnym wyrokiem sądu praw publicznych lub prawa wykonywania zawodu,
rażąco i uporczywie naruszał przepisy prawa, co zostało stwierdzone orzeczeniami sądu wydanymi w wyniku rozpoznania środków zaskarżenia, skarg na czynności komornika lub innych środków prawnych – na wniosek prezesa właściwego sądu apelacyjnego
został ukarany, prawomocnym orzeczeniem dyscyplinarnym, karą wydalenia ze służby komorniczej,
nie zawarł umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej lub utracił to ubezpieczenie z zawinionych przez siebie przyczyn.
Uprawnienia i odpowiedzialność
Po wyegzekwowaniu należności komornik ma obowiązek przekazać je w terminie czterech dni uprawnionemu, a jeżeli dopuści do opóźnienia, jest obowiązany zapłacić uprawnionemu odsetki od kwot otrzymanych i nie rozliczonych w terminie. Komornik ponosi odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną przy wykonywaniu czynności, dlatego też ma obowiązek zawarcia umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej za szkody.
Swoje czynności komornik może wykonywać w dni robocze i soboty w godzinach od 7 do 21. Na wykonanie czynności w dni ustawowo wolne od pracy lub w godzinach nocnych musi uzyskać zgodę prezesa sądu rejonowego. Jeżeli czynności komornik rozpoczął przed godziną 21, może je prowadzić w dalszym ciągu bez zgody, o której mowa powyżej, jeżeli ich przerwanie może znacznie utrudnić egzekucję.
Komornik odpowiada dyscyplinarnie w szczególności za naruszenie powagi i godności urzędu, rażącą obrazę przepisów prawa, niewykonanie poleceń powizytacyjnych oraz wydatkowanie środków podlegających dokumentacji na działalność rażąco niezgodną z ich przeznaczeniem.
Karami dyscyplinarnymi są upomnienie, nagana, kara pieniężna do dwudziestokrotnej wysokości najniższego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce narodowej oraz wydalenie ze służby komorniczej. Pociąga ono za sobą zakaz wykonywania zawodu na okres 5 lat od dnia uprawomocnienia się orzeczenia dyscyplinarnego.
Przypisy Dz. U. z 2015 r. poz. 790
